I Konferencja międzynarodowa
"Badanie przyczyn powstawania pożarów"
Poznań, 11-12 grudnia 2003 r.
Szanowni Uczestnicy Konferencji 2003!
Pożar – przewrotnie można powiedzieć o nim towarzysz, z którym człowiek związał swe losy przed wieloma wiekami. Podobnie jak dawniej, tak i dzisiaj żywiołowość tego zjawiska zawsze stawia człowieka w trudnej sytuacji. Pożar, gdy już zaistnieje, jest trudny do opanowania. Nieodwracalnie niszczy wysiłek pracy jednostek i społeczności. Niszczy wartościowe dla człowieka rzeczy zarówno pod względem materialnym jak i uczuciowym. Pożar zabija, przez co człowiek nazywa go swoim wrogiem; a przed wrogiem trzeba umieć się bronić.
Jak pokazują zestawienia statystyczne z interwencji jednostek straży pożarnej, człowiek nie zdołał uwolnić się od tego żywiołu. Tylko w Polsce, w okresie ostatnich kilku lat, odnotowuje się około 100-120 tys. pożarów rocznie. Ile powstaje ich na świecie ? Trudno zliczyć. Chociaż na przełomie ostatnich dwóch stuleci rozkwit nauk ścisłych i technicznych zmienił obraz współczesnego świata, to jednak nie zdołał on uwolnić człowieka od niefortunnego towarzysza, jakim jest Pożar. Co gorsze, człowiek często z własnej woli wykorzystuje siłę drzemiącą w tym żywiole do realizacji zbrodniczych czynów: podpaleń. Przy pomocy pożaru zaciera ślady zbrodni, kradzieży, nadużyć finansowych etc. Czasami realizuje inne cele, jak chociażby wzniecając pożar zaspakaja swoje ukryte potrzeby seksualne, czy wreszcie wznieca pożar, by następnie mieć możliwość wykazania się w działaniach ratowniczych. W Polsce szacuje się, że około 40 % wszystkich pożarów powstaje na skutek aktów podpalenia.
Badania przyczyn powstawania pożarów mają dwa nadrzędne cele: po pierwsze ustalenie przyczyny powstania pożaru i po drugie wykrycie jego sprawcy.
Ustalenie przyczyny oraz okoliczności, które stworzyły korzystne środowisko dla powstania i rozwoju pożaru daje możliwość poprawienia stanu bezpieczeństwa pożarowego obiektów i procesów technologicznych.
Ustalenie sprawcy i sprawiedliwe osądzenie go, oraz nieuchronność kary, stanowią z kolei środek zapobiegawczy.
W procesie badania przyczyn powstawania i okoliczności rozwoju pożarów uczestniczy wiele podmiotów. Są to specjaliści z jednostek Państwowej Straży Pożarnej, Policji, organy procesowe, biegli sądowi reprezentujący różne dziedziny, niezależni eksperci, firmy ubezpieczeniowe, szereg instytucji naukowych. Celem ich działania jest odtworzenie rozwoju pożaru, dotarcie do jego źródła, ustalenie przyczyny, wskazanie i ukaranie sprawcy, i wreszcie zadośćuczynienie pokrzywdzonym. Aby można było wszystkie te etapy pomyślnie zrealizować potrzebna jest wiedza obejmująca swym zasięgiem wiele dyscyplin naukowych. Ustalanie przyczyny powstania pożaru należy bowiem do jednych z najtrudniejszych zadań, gdyż wraz z pożarem bezpowrotnemu niszczeniu ulegają dowody mogące wskazać wprost na jego przyczynę.
Do udziału w konferencji, oprócz prelegentów z wiodących krajowych ośrodków naukowych, zostali zaproszeni prelegenci z Anglii, Niemiec, Węgier, Litwy, Białorusi, Ukrainy. Przedstawią oni organizację badań przyczyn powstawania pożarów w swoich państwach. Poznanie metodyki badań przyczyn powstawania pożarów w tych krajach, pozwoli nam spojrzeć z innej perspektywy na naszą rzeczywistość. Pozwoli również zapoznać się z nie praktykowanymi w naszych warunkach metodami ujawniania akceleratorów pożaru na pogorzelisku z wykorzystaniem psów (canine accelerant detectors). Nawiasem mówiąc, metoda ta z powodzeniem od ponad dwudziestu lat wykorzystywana jest w USA, a obecnie również w Niemczech i Anglii.
Mam nadzieję, że w czasie tej konferencji wypracowane zostaną wnioski, które zostaną uwzględnione przez organy państwowe odpowiedzialne za organizację sprawnego systemu wykrywania i badania przyczyn powstawania pożarów w Polsce. Nie jest bowiem tajemnicą, że nie jesteśmy zadowoleni z funkcjonującego w Polsce systemu. Odsetek ujawnionych i udowodnionych przyczyn, które doprowadziły do powstania pożarów jest niewielki, a przeciętny czas określania przyczyny pożaru bardzo długi. Taka organizacja ustalania przyczyn powstawania pożarów przysparza najwięcej problemów poszkodowanym i ich ubezpieczycielom, a sprawcom podpaleń zapewnia spokój i pole do dalszych działań.
Duże zainteresowanie tą konferencją pokazuje, że jest wiele spraw, o których wszyscy chcemy porozmawiać. Mam nadzieję, że obecne spotkanie ekspertów zajmujących się tą problematyką będzie początkiem szerszej wymiany myśli i doświadczeń, zawiązania nowych kontaktów. Jak zauważyli prelegenci w swoich referatach, tylko ścisła współpraca ekspertów reprezentujących różne dziedziny, właściwe do zastanej na pogorzelisku sytuacji, może zaowocować większą skutecznością w zakresie ujawniania przyczyn powstawania pożarów i sprawców zbrodniczych podpaleń.
Referaty będą prezentowane podczas sześciu sesji tematycznych, z których każdą kończyć będzie forum dyskusyjne. Zapraszam w tym czasie do zadawania szczegółowych pytań do zaproszonych prelegentów. Drugi dzień konferencji będzie zakończony podsumowaniem i wnioskami, które mam nadzieję uda nam się wypracować w czasie wspólnych obrad.
Organizatorzy przekazują uczestnikom konferencji niniejsze opracowanie, którego forma odbiega od przyjętych w ostatnich latach zasad. Otóż zamieszczając kompletne materiały przesłane przez prelegentów, a nie tylko skróty referatów, chcemy uzupełnić lukę wydawniczą w zakresie prezentowanej na konferencji tematyki. Ostatnie pozycje literaturowe z tej dziedziny ukazały się ponad ćwierć wieku temu, więc trudno opierać się na nich współczesnemu ekspertowi. Organizatorzy konferencji liczą, iż wydawnictwo to będzie stanowiło dla Państwa cenne uzupełnienie wiedzy w zakresie problematyki objętej konferencją.
Życzę Państwu miłych i owocnych obrad.
Sekretarz Komitetu Organizacyjnego
I Międzynarodowej Konferencji
"Badanie przyczyn powstawania pożarów"